Lăng Tiên Cung (Tư Thông Lăng), hay còn gọi là Lăng Vạn Vạn, là lăng mộ của Hựu Thiên Thuần Hoàng hậu Dương Thị Thục (1868–1944), vợ của vua Đồng Khánh, mẹ của vua Khải Định và là bà nội của vua Bảo Đại. Đây là một trong những lăng mộ hoàng hậu quy mô nhất ở Huế, với kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa, đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 2007.

1. Lịch sử

Lăng Vạn Vạn nằm trên đất xứ Cù Bạc, làng An Cựu Tây, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên – Huế (nay là số 10 Trần Thanh Mại, phường An Đông, thành phố Huế). Lăng cách Kỳ Đài khoảng 3 km về phía đông nam. Lăng được xây dựng để vinh danh bà Dương Thị Thục, hoàng hậu triều Nguyễn.
Sau năm 1945, do thiếu sự quản lý của nhà nước, lăng Vạn Vạn bị bỏ quên trong nhiều năm. Giai đoạn 1953–1955, Ủy ban trị sự Nguyễn Phúc tộc, dưới sự lãnh đạo của bà Từ Cung, đã tổ chức bảo vệ và chăm sóc lăng. Mặc dù bị ảnh hưởng trong cuộc tấn công Xuân Mậu Thân 1968, lăng đã được tu sửa kịp thời. Tuy nhiên, lăng không được quan tâm đúng mức cho đến năm 2002, khi Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế bắt đầu quản lý và bảo vệ di tích này.

2. Kiến trúc

Lăng Vạn Vạn được xây dựng theo các nguyên tắc phong thủy truyền thống của triều Nguyễn, với quy mô bề thế và nghệ thuật kiến trúc tinh xảo. So với các lăng tẩm khác của hoàng hậu triều Nguyễn, lăng Vạn Vạn có diện tích lớn và được xây dựng công phu, là một trong những công trình tiêu biểu của triều đại này.

Diện tích xây dựng lăng khoảng 6 ha, được bao quanh bởi các trụ cấm, tạo thành một khu vực riêng biệt, thiêng liêng. Lăng có đầy đủ các yếu tố phong thủy như tiền án (bình phong), hậu chẩm (núi Ngự Bình), minh đường (hồ nước), và hệ thống tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ tượng trưng cho sự hài hòa giữa các yếu tố tự nhiên.

Phía trước lăng là bình phong cuốn thư lớn, hai trụ biểu đồ sộ, cùng với hệ thống sân vườn tinh tế. Sau khi vượt qua hồ Lục Thủy (nước xanh quanh năm), du khách phải đi qua 3 tầng sân để đến khu vực chính của lăng, gọi là Bửu Thành. Đây là nơi đặt Huyền Cung, nơi thi hài của hoàng hậu Dương Thị Thục được an nghỉ.
Huyền Cung có hình chữ nhật rộng khoảng 400m², bao quanh bởi hai lớp tường thành cao 4,5m và 3m, tạo thành một không gian khép kín.

Cửa chính của lăng gọi là Bửu Thành Môn, trang trí với hình ảnh chim phụng hoàng, biểu tượng cho nữ giới. Mộ của hoàng hậu được xây bằng đá và bê tông, hình dạng giống như một ngôi nhà nhỏ với mái lợp đá và các hoa văn chạm nổi rất tinh xảo, mô tả hình ảnh phụng hoàng bay trên mây.

3. Giá trị nghệ thuật

Lăng Vạn Vạn là một công trình nghệ thuật độc đáo, thể hiện sự kết hợp giữa kiến trúc truyền thống và phong thủy của triều Nguyễn. Diện mạo của lăng bao gồm các yếu tố trang trí đặc trưng như liễu mã, tùng lộc, mai điểu, phản ánh sự ảnh hưởng của các nền văn hóa Đông Á. Các vật liệu xây dựng như gạch, đá, sắt, bê tông cốt thép đã được sử dụng hợp lý, tạo nên một công trình vừa bền vững, vừa mang đậm giá trị thẩm mỹ.

4. Kết luận

Lăng Vạn Vạn không chỉ là nơi ghi dấu sự tôn kính dành cho Hoàng hậu Dương Thị Thục, mà còn là một di tích lịch sử quan trọng của triều Nguyễn. Kiến trúc lăng thể hiện sự tài hoa của các nghệ nhân thời kỳ đó, đồng thời phản ánh những giá trị văn hóa, tín ngưỡng sâu sắc của người Việt. Di tích này không chỉ là một điểm đến du lịch hấp dẫn, mà còn là nguồn tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu về kiến trúc và văn hóa triều Nguyễn.