Vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm ở đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng, nơi người dân, thương lái trao đổi buôn bán tấp nập cả đường thủy và đường bộ. Ngoài ra, từ kinh thành, vua và các quan có thể kiểm soát cả vùng cao và vùng thấp. Thành cổ nằm trên Phong Khê, nơi dân cư sinh sống bằng nghề nông, đánh bắt cá và một số nghề thủ công, quyết định chọn Phong Châu làm kinh đô của nước Âu Lạc là mục tiêu cho sự phát triển của Việt Nam lúc bấy giờ.

Thành Cổ Loa là công trình cổ nhất Việt Nam với cấu trúc quy mô bậc nhất và những câu chuyện lịch sử lâu đời. Cổ Loa được xây dựng theo kiểu hình xoắn ốc, ngay sau đó người Việt gọi là thành Loa. Vào thời điểm Thành Cổ Loa được xây dựng, tổ tiên người Việt ngày nay đã biết tận dụng lợi thế địa hình tự nhiên, tận dụng độ cao của đồi, gò để xây tường thành phía ngoài. Thành Cổ Loa có 9 bức tường thành và có hào sâu bao quanh, có thể cho thuyền bè qua lại dễ dàng. Tuy nhiên, đã bị thời gian bào mòn, ngày nay chỉ còn lại 3 bức tường thành có tổng chiều dài 16 km, đó là: Tường ngoài có chu vi 8km, Thành giữa có chu vi 6,5km và Thành trung có chu vi 1,6km. Thành Trung từng là nơi ở của vua An Dương Vương với triều đình của ông, và ngày nay nó là nơi tọa lạc của ngôi đền và các di tích lịch sử khác của Cổ Loa.

Thành Cổ Loa gắn liền với những truyền thuyết thần kỳ của người Việt Nam. Từ khi vua An Dương Vương lập quốc, thành được xây dựng, cụ Rùa vàng đã tặng nỏ thần để bảo vệ bờ cõi đất nước, cùng với đó là câu chuyện tình khắc cốt ghi tâm của công chúa Mỵ Châu và con trai Triệu Đà, Trọng Thủy, v.v. Theo thời gian, tòa thành cùng với những nhân vật lịch sử đó đã trở thành huyền thoại trong tâm thức người Việt Nam.

Về mặt quân sự, thành Cổ Loa là chứng nhân của một thời kỳ gian khổ chống giặc ngoại xâm của người Việt, cũng là bức bình phong kiên cố bảo vệ vua và kinh đô, thể hiện tầm nhìn và kĩ thuật xây dựng độc đáo, công phu của người Việt thời bấy giờ.

Về văn hóa, thành là một trong những công trình cổ nhất, và thực sự Cổ Loa ngày nay đã trở thành một di sản văn hóa của dân tộc.

Hàng năm, nhằm kỷ niệm sự kiện vua An Dương Vương bắt đầu vào kinh thành, nhân dân 12 thôn Cổ Loa và 7 xã quanh vùng đã tổ chức Lễ hội Thành Cổ Loa trong vòng 10 ngày, từ mùng 6 đến 16 tháng Giêng Âm lịch. Thành Cổ Loa tuy đã chứng kiến cảnh nước mất nhà tan trong tay giặc, nhưng thành Cổ Loa đã cùng dân tộc Việt Nam trải qua bao thăng trầm, mãi mãi là niềm tự hào to lớn của đất nước Việt Nam như một di tích của một thời kỳ sừng sững chống ngoại xâm.

Trong lễ hội Cổ Loa, ngoài những nghĩ thức long trọng được tổ chức, còn có nhiều trò chơi dân gian và các cuộc thi như đu tre, ném nem, ném còn, đấu vật, bắn nỏ, thổi cơm thi. Ngoài ra, Thành Cổ Loa còn có nhiều trò diễn truyền thống làm hài lòng du khách như hát “ca trù”, “quan họ”, “chèo”,…

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 16km, du khách có thể tới Khu di tích lịch sử Cổ Loa bằng các tuyến xe bus số 15, 17, 43, 46, 59, 65. Nếu đi xe máy hoặc ô tô từ trung tâm thành phố, bạn có thể đi qua các cầu Thăng Long, Chương Dương, Nhật Tân rồi rẽ ra quốc lộ 3.

Giở mở cửa: Khu di tích mở cửa tất cả các ngày trong tuần từ 08:00 - 17:00

Giá vé: 10,000 VND/khách