Đèo Hải Vân, hay còn gọi là đèo Ải Vân hay đèo Mây, là một trong những danh thắng nổi tiếng của Việt Nam. Với độ cao 500 m so với mực nước biển và chiều dài khoảng 20 km, đèo nằm trên quốc lộ 1, tạo thành ranh giới tự nhiên giữa tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng. Đi qua đèo Hải Vân không chỉ mang đến trải nghiệm ngao du thú vị mà còn mở ra một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp.

Lịch sử

Lịch sử của đèo Hải Vân gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng. Trước năm 1306, vùng đất này thuộc về vương quốc Champa. Sau khi vua Champa Chế Mân cắt đất làm sính lễ cầu hôn Công chúa Huyền Trân, đèo trở thành ranh giới giữa Đại Việt và Chiêm Thành. Vào năm 1402, sau khi quân nhà Hồ đánh bại Chiêm Thành, đèo chính thức thuộc về nước Đại Ngu.

Trong thời kỳ Nguyễn, đèo Hải Vân vẫn giữ vai trò là ranh giới giữa Thừa Thiên và Quảng Nam. Đặc biệt, trong thời kỳ Việt Nam Cộng hòa, việc đi lại trên đèo được quản lý chặt chẽ qua các trạm kiểm soát nhằm giảm thiểu tai nạn giao thông. Đến năm 2005, hầm đường bộ xuyên đèo Hải Vân được đưa vào sử dụng, tạo thuận lợi cho việc di chuyển.

Di tích Hải Vân Quan

Trên đỉnh đèo hiện còn dấu tích của cửa ải Hải Vân Quan, được xây dựng từ đời Trần và trùng tu vào thời Nguyễn năm 1826. Đây không chỉ là công trình kiến trúc độc đáo mà còn là nơi ghi dấu những cuộc ngự du của vua Thành Thái.

Ngoài ra, nơi đỉnh Hải Vân hiện vẫn còn một vài lô cốt (tàn tích của Đồn Nhất) do quân đội Pháp xây dựng vào năm 1926 để bảo vệ ngọn đèo chiến lược này. Sau đồn bót ấy được chuyển sang tay quân đội Mỹ. Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đèo Hải Vân là nơi đã liên tiếp diễn ra những trận đánh lớn.

Năm 2017, Hải Vân Quan được công nhận là di tích cấp quốc gia, thể hiện tầm quan trọng văn hóa và lịch sử của nơi này.

Giá trị văn hóa

Đèo Hải Vân không chỉ nổi bật về mặt lịch sử mà còn có giá trị văn hóa sâu sắc. Trong ca dao Việt Nam, đèo Hải Vân được nhắc đến với hình ảnh nên thơ, thể hiện sự hiểm trở và vẻ đẹp huyền bí của nơi đây. Nói về Hải Vân, ca dao có câu:

"Chiều chiều mây phủ Ải Vân
Chim kêu ghềnh đá gẫm thân lại buồn"

Địa thế hiểm trở của Hải Vân cũng được thể hiện trong câu:

"Đường bộ thì sợ Hải Vân
Đường thủy thì sợ sóng thần hang Dơi."

Bài thơ "Vãn quá Hải Vân quan" của nhà chí sĩ Trần Quý Cáp (1870-1908) cũng phản ánh tinh thần yêu nước và vẻ đẹp thiên nhiên nơi đây:

"Hùng quan chất ngất đỉnh non xây,
Bước đã quen nơi cúi ngửa này.
Sầu ngập mắt trông ngàn dặm biển,
Giận tung quyền phá bốn bề mây.
Chiều quang mái trú đìu hiu bến,
Mỏi đáp rừng chim lạnh lẽo cây.
Bảy dặm quang co đèo vượt khói,
Non Hành giai khí ngút trời bay"

Đèo Hải Vân không chỉ là một con đường tuyệt đẹp với khung cảnh hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc của dân tộc. Đây thực sự là điểm đến không thể bỏ qua cho những ai yêu thích du lịch tự do và khám phá vẻ đẹp thiên nhiên theo gu cá nhân của mình. Hãy đến và trải nghiệm, để cảm nhận lịch sử và vẻ đẹp thiên nhiên hòa quyện tại nơi đây!