Chùa Quan Âm hay Hội quán Ôn Lăng, một trong những di tích văn hóa đặc biệt của cộng đồng người Hoa tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nơi đây không chỉ là một ngôi chùa với kiến trúc độc đáo mà còn là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử và tín ngưỡng của người Hoa gốc Phúc Kiến.

1. Hội quán Ôn Lăng – Một Di Sản Văn Hóa Độc Đáo

Nằm ở số 12 đường Lão Tử, quận 5, TP. Hồ Chí Minh, Hội quán Ôn Lăng không chỉ là một điểm đến tôn giáo, mà còn là một bảo tàng sống động, nơi quý vị có thể khám phá một phần văn hóa của người Hoa tại Sài Gòn xưa. Hội quán là nơi thu hút không chỉ người dân địa phương mà còn nhiều du khách quốc tế tìm đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc và thưởng lãm không gian yên bình, cổ kính.

2. Tên Gọi Hội Quán – Dấu Ấn Lịch Sử

Cuối thế kỷ 17, một nhóm người Hoa từ phủ Tuyền Châu, tỉnh Phúc Kiến (Trung Quốc) di cư đến Sài Gòn – Chợ Lớn. Dù gặp phải nhiều khó khăn ban đầu, họ dần ổn định cuộc sống và quyết định xây dựng một nơi tín ngưỡng. Vào năm 1740, cộng đồng này đã cho xây dựng Hội quán Ôn Lăng, nơi thờ cúng Thiên Hậu Thánh Mẫu, vị thần bảo vệ ngư dân và những người làm ăn xa.

Tên gọi "Ôn Lăng" trong tiếng Hoa mang ý nghĩa "ấm áp và dễ chịu", phản ánh khí hậu đặc trưng của Tuyền Châu, nơi mà hội quán được đặt tên theo. Ngoài Thiên Hậu Thánh Mẫu, hội quán còn thờ Quan Âm Bồ Tát, vì vậy Ôn Lăng còn được gọi là "chùa Thiên Hậu" hay "chùa Quan Âm". Đây là địa chỉ quen thuộc của những ai mong cầu bình an và may mắn.

3. Kiến Trúc Độc Đáo – Tinh Hoa Của Người Hoa

Khi đặt chân đến hội quán Ôn Lăng, quý vị sẽ ngay lập tức bị ấn tượng bởi vẻ đẹp kiến trúc đặc sắc mang đậm phong cách đền miếu cổ Trung Hoa. Tọa lạc trên diện tích rộng 1.800 m², hội quán sở hữu không gian rộng lớn với các gian điện được bài trí hài hòa, tôn vinh vẻ đẹp cổ kính, mang lại cảm giác trang nghiêm và thanh tịnh.

Mái ngói lợp ống uốn cong mềm mại cùng các chi tiết chạm khắc tinh xảo, từ những tượng gốm đến hình ảnh kỳ lân, phượng hoàng, đều là những nét đặc trưng của phong cách Phúc Kiến. Đây thực sự là một tuyệt tác kiến trúc, một điểm đến không thể bỏ qua đối với những ai yêu thích vẻ đẹp truyền thống và nghệ thuật xây dựng tinh tế.

Tiền điện thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, cùng hai vị thần Phước Đức Chính Thần và Bà Chúa Thai Sinh, là nơi cầu mong sự bình an, tài lộc. Hậu điện thờ Bồ Tát Quan Âm và các vị thần quan trọng khác như Quan Vũ, Bao Công, Thành Hoàng và Tương Đàn Lão Gia. Bên cạnh đó, hội quán còn thờ phụng nhiều vị thần dân gian như Tề Thiên Đại Thánh, Văn Xương Đế Quân, 18 vị La Hán, Địa Mẫu Nương Nương và Thiên Phụ Gia Gia.

Một điểm nhấn nổi bật của hội quán là khu sân thiên tỉnh (giếng trời), rộng rãi và thoáng đãng, nơi mang đến không gian yên tĩnh, thanh bình cho du khách. Các bức phù điêu chạm khắc tinh xảo và những hoành phi sơn son thiếp vàng càng làm tăng thêm vẻ uy nghi, thiêng liêng của ngôi đền này.

Đặc biệt, chuông lớn đúc vào năm 1825 với dòng chữ "Đạo Quang Ất Dậu niên" là một trong những cổ vật quý giá mà hội quán gìn giữ, phản ánh nét đẹp văn hóa và lịch sử của thời kỳ nhà Thanh.

4. Hồ Phóng Sinh – Vẻ Đẹp Tự Nhiên Giữa Lòng Thành Phố

Một điểm đặc biệt của hội quán Ôn Lăng là hồ phóng sinh nằm đối diện, bên kia đường Lão Tử. Theo nguyên tắc phong thủy, phía trước miếu thờ phải có một hồ hoặc ao để trấn mạch và tụ khí, giúp tạo linh khí cho nơi thờ cúng. Vì vậy, vào năm 1809, Ban quản trị hội quán đã xây dựng hồ cá phóng sinh trước hội quán, bên kia đường.
Mặc dù tọa lạc trong khu phố sầm uất của Chợ Lớn, hồ phóng sinh vẫn mang lại không gian trong lành, tạo nên một nét thiên nhiên yên bình giữa lòng đô thị. Đây là nơi du khách có thể thư giãn, tận hưởng không khí trong lành và hòa mình vào không gian thanh tịnh của hội quán.

5. Lễ Hội Và Tục Tự Đặc Sắc

Mỗi năm, Hội quán Ôn Lăng tổ chức các lễ vía Quan Âm vào các ngày 19 tháng 6 âm lịch (lễ vía chính) và 19 tháng 2, 19 tháng 11 âm lịch (hai lễ vía phụ). Đây là những dịp quan trọng để cộng đồng người Hoa đến cầu bình an, sức khỏe và tài lộc.

Một phong tục đặc biệt tại hội quán là tục "đánh kẻ tiểu nhân" vào ngày Kinh Trập, thường diễn ra vào ngày 5-6 tháng 3 Dương lịch, trước bàn thờ Ông hổ. Tục lệ này tượng trưng cho việc xua đuổi những điều xấu, mang đến may mắn và tài lộc cho mọi người.

6. Kết Luận

Không chỉ là một địa điểm tôn giáo, hội quán Ôn Lăng còn là một di tích lịch sử – kiến trúc quan trọng, được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích Kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia từ năm 2004.
Hội quán Ôn Lăng là một địa điểm tuyệt vời để khám phá không chỉ về tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa tại Việt Nam mà còn là nơi quý vị có thể chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo, tham gia các lễ hội, và tận hưởng không gian thanh tịnh.
Khi đến thăm nơi này, quý vị không chỉ tìm thấy sự bình yên, mà còn cảm nhận được sự giao thoa của văn hóa và lịch sử, những yếu tố tạo nên sức hấp dẫn của một di tích văn hóa đặc biệt tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Hướng dẫn tham quan
• Địa chỉ: số 12 Lão Tử, phường 11, quận 5, TP.HCM.
• Thời gian mở cửa: 6h-17h, hàng ngày.
• Lưu ý khi tham quan: Khi vào chùa, quý vị nên ăn mặc lịch sự, giữ trật tự và tôn trọng không gian linh thiêng.

Điểm đến lân cận
Sau khi tham quan chùa Quan Âm, quý vị có thể ghé thăm các điểm đến nổi tiếng khác trong khu vực như:
• Chợ Lớn: Trung tâm mua sắm và ẩm thực nổi tiếng của quận 5.
• Nhà thờ Cha Tam: Một công trình tôn giáo mang dấu ấn giao thoa giữa văn hóa Việt và Hoa.
• Phố lồng đèn Lương Nhữ Học: Đặc biệt sôi động vào các dịp lễ Tết, đây là nơi lý tưởng để trải nghiệm văn hóa người Hoa.