Chùa Tảo Sách

Đây là một ngôi chùa Phật giáo theo phái Tào Động do nhà sư Thủy Nguyệt sáng lập vào thế kỷ 16. Sư cô Thủy Nguyệt từng truyền thụ kiến thức Phật học của mình không những ở chùa Tảo Sách mà còn ở các chùa quanh Hồ Tây. Tào Động tông là một trong năm phái Thiền Phật giáo quan trọng trong Ngũ gia thất tông- tức là Thiền chính tông của lịch sử Phật giáo Trung Quốc. Đây cũng là một trong hai phái Thiền tông, cùng với Lâm Tế tông, còn tồn tại và được truyền bá đến ngày nay.

Tương truyền vào thế kỷ 13, hoàng tử Uy Linh Lang, con vua Trần Nhân Tông và hoàng hậu Minh Đức, đã nhiều lần xin phép cha mẹ đi tu nhưng đều bị từ chối. Sau đó, Thái tử ra lệnh dựng một gian nhỏ bên Hồ Tây làm nơi đọc sách, thiền định, văn thơ, trao đổi văn học, võ nghệ với bạn bè. Năm 1287, hoàng đế Nguyên - Mông phát động cuộc xâm lược đất nước lần thứ ba, hoàng tử Uy Linh Lang đã gia nhập quân đội và lập được vô số chiến công.

Khi hoàng tử băng hà vào năm 1300, nhà vua truyền lệnh cho xây dựng chùa Nhật Chiêu (chùa Nhật Tân ngày nay) để tưởng nhớ hoàng tử. Cũng trong khuôn viên của gian nhà, người dân đã xây dựng một điện thờ để tưởng nhớ đến ông. Vào đầu thời Lê (thế kỷ 15), ngôi miếu mộc đã được tu bổ và xây dựng lớn hơn với tên gọi chùa Tảo Sách (nghĩa là Đọc Sách Dưới Mặt Trời).

Kiến trúc của chùa theo lối kiến trúc truyền thống gồm cổng tam quan, gác chuông, với bố cục nhiều gian gồm có gian hành lễ, gian chiêm bái, gian thờ Mẫu và gian thờ Phật Bà Quan Âm. Đặc biệt, chùa còn lưu giữ nhiều tư liệu quý bằng chữ Hán phiên âm tiếng Việt và các di vật có giá trị nghệ thuật cao như 42 câu đối (39 câu đối bằng chữ Hán, 3 câu đối bằng chữ Nôm); 23 tấm hoành phi sơn mài; 2 quả chuông, một quả đúc năm Minh Mạng thứ 3 (1822).

Chùa lưu giữ 29 văn bia, trong đó có 12 văn bia dựng vào năm Bảo Đại thứ 16 (1941), đặc biệt có tấm bia “Linh Sơn tự tháp bia ký” (ghi lại những kỷ niệm về chùa Linh Sơn) chạm khắc hoa văn hai con rồng chầu nguyệt ”trên đỉnh và những họa tiết trang trí bắt mắt xung quanh viền; hơn 40 tượng Phật, Mẫu, hầu hết mang phong cách mỹ thuật thế kỷ 19 - 20, 3 pho tượng Tam thế cuối thế kỷ 18.

Ngoài thờ Phật, chùa Tảo Sách còn là trụ sở của Hoa Nghiêm, một hội từ thiện của Phật giáo. Chùa Tảo Sách là một trong những ngôi chùa cổ ở Hà Nội còn giữ được nét đẹp cổ kính, trang nghiêm của Phật giáo, thu hút đông đảo du khách và các em học sinh đến tham quan, đọc sách. Năm 1994, chùa được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.