Chùa Bái Đính nổi lên trên bản đồ du lịch của tỉnh Ninh Bình như một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng thu hút du khách khắp nơi trong và ngoài nước. Ngôi chùa nằm trong lòng của cố đô Hoa Lư với tuổi đời hơn 1,000 năm trải qua các triều đại phong kiến từ nhà Đinh, tiền Lê đến nhà Lý, thời mà Phật giáo rất phát triển và đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân. Chùa Bái Đính được các tín đồ Phật Giáo biết đến bởi sự linh thiêng và những nét kiến trúc tiêu biểu, ấn tượng của một quần thể bao gồm khu chùa cổ và khu chùa mới được xây dựng vào năm 2003. Tọa lạc tại cửa ngõ phía Tây đường vào cố đô Hoa Lư, trải dài trên sườn núi của dãy Trang An giữa những thung lũng bạt ngàn mênh mông hồ và núi đá, Chùa Bái Đính thu hút khách tham quan bởi nét kiến trúc độc đáo và hoành tráng với bảo tháp lộng lẫy, nguy nga và cảnh quan yên bình, tuyệt đẹp làm mê đắm lòng người.
Nằm ở phía Bắc của quần thể danh thắng Tràng An, chùa Bái Đính có diện tích hơn 1,000 hecta bao gồm khu chùa cổ rông 27 hecta và khu chùa mới cùng với khuôn viên xanh mướt chiếm gần 80 hecta. Đến đây chắc chắn bạn sẽ hiểu được vì sao chùa Bái Đính được mệnh danh là ngôi chùa lớn nhất trong khu vực Đông Nam Á và hiện nắm giữ nhiều kỷ lục trong khu vực nhất.
Chùa được xây dựng vào năm 1136 bởi thiền sư Nguyễn Minh Không. Chùa hướng về núi Đính, nơi từng diễn ra các sự kiện quan trọng của đất nước. Tại đây, vua Đinh Tiên Hoàng từng lập đàn tế trời để cầu mong cho mưa thuận gió hòa hay vua Quang Trung đã chọn để làm lễ tế cờ động viên tinh thần chiến sỹ trước khi lên đường đến Thăng Long đại phá quân Thanh.
Khu vực chùa Bái Đính cổ ban đầu nằm ở chân đồi, cách chùa mới 800 m. Bạn phải chinh phuc 300 bậc đá đế đến cổng vào chánh điện. Chùa quay về hướng Tây, được bao bọc bởi rừng núi nên khá yên tĩnh bao gồm một nhà tiền đường nằm tại khu vực trung tâm, bên tay phải là hang sáng thờ đức Phật, đền thờ Cao Sơn nằm ở cuối khu vực cửa sau của hang sáng, bên tay phải là đền thờ thánh Nguyễn cạnh bên là động tối thờ Mẫu và các vị chư Tiên. Đây được xem là một vùng đất”địa linh nhân kiệt” bởi nó hội tụ đầy đủ các yếu tố linh thiêng theo quan niệm truyền thống nhân gian- đất sinh vua, sinh Thánh, sinh Thần. Giếng ngọc của chùa Bái Đính cổ nằm cạnh chân núi, khu vực được bao phủ bởi nhiều mảng xanh của cây cối. Giếng có hình mặt trăng, đường kính gần 35 mét và rộng hơn 6 mét, nước trong giếng không bao giờ cạn. Tương truyền thiền sư Nguyễn Minh Không đã dùng nước giếng để sắc thuốc chữa bệnh cho người dân trong và vùng và vua Lý Thần Tông.
Được xây dựng từ năm 2003, khu chùa Bái Đính mới là một công trình lớn mang tầm cỡ khu vực, bao gồm các kiến trúc Phật Giáo như: điện Tam Thế, điện Quan Âm, Tháp Chuông, Bảo Tháp, tượng Phật Di Lặc và các công trình phụ khác như: học viện Phật Giáo, khu vực đón khách, Tam quan ngoại, Tam quan nội…Kiến trúc chủ đạo của của các công trình trong khu vực chùa mới mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống Việt Nam. Trong lúc xây dựng, chùa được mệnh danh là “đại công trường” bởi nó quy động và tập hợp hơn 500 nghệ nhân đến từ nhiều làng nghề truyền thống khác nhau trong khu vực và các tỉnh lân cận như: làng mộc Phúc Lộc, làng chạm khắc đá Ninh Vân, làng thêu ren Văn Lâm, làng Bạc Đồng Xám, làng gốm Bát Tràng… Viếng khu vực chùa mới, bạn sẽ trầm trồ với Tháp Chuông rộng lớn 3 tầng, mỗi tầng gồm 8 mái đan xen vào nhau trông như hình dáng hoa sen- nơi lưu giữ Đại Hồng Chung và trống đồng lớn nhất Việt Nam. Hay bạn có thể lắng lòng khi dạo quanh Hàng Lang La Hán gồm 234 gian được nối liền với hai đầu cổng Tam Quan có chiều dài 1052 mét, nơi ngự của 500 vị La Hán được tạc bằng đá xanh nguyên khối một cách tinh tế. Hay bạn có thể viếng Bảo Tháp Xá Lợi Phật cao nhất Đông Nam Á cao gân 100 mét bao gồm 13 tầng, được xây dựng theo hình Lục Giác, nơi đậy trưng bày Xá Lợi được thỉnh về từ Ấn Độ xa xôi.
Với diện tích khá rộng, bạn nên sử dụng xe điện để có thể tham quan hết tất cả các công trình và hạng mục của chùa. Bạn nên chọn mặc quần áo kín đáo, màu sắc không quá sặc sỡ, mang giày thể thao hoặc các loại giày thoải mái tiện cho việc đi lại, leo núi và tham quan các hang động. Bạn nên chuẩn bị ô nếu tham quan chùa vào dịp đầu xuân vì sẽ có mưa phùn.
Chùa mở cửa từ 06.00 AM đến 09.00 PM và không thu phí tham quan.